Khả năng "hiểu vấn đề" của AI vẫn còn giới hạn
Các mô hình trí tuệ nhân tạo, đặc biệt là những mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) như GPT-4, đang đạt được những thành tựu vượt bậc trong việc tạo ngôn ngữ, dịch thuật, thậm chí là trả lời các câu hỏi chuyên sâu. Tuy nhiên, một nghiên cứu đăng trên Transactions on Machine Learning Research đã chỉ ra điểm yếu cốt lõi trong năng lực tư duy của AI – đó là sự thiếu hụt khả năng lập luận theo kiểu suy diễn trừu tượng mà con người thực hiện một cách tự nhiên.
Trong các bài kiểm tra liên quan đến khả năng suy luận logic và áp dụng quy luật vào tình huống mới, AI thường xuyên gặp khó khăn khi phải xử lý những thay đổi nhỏ về ngữ cảnh – điều mà một người bình thường có thể dễ dàng vượt qua. Ví dụ, khi được yêu cầu nhận biết và loại bỏ ký tự lặp lại trong chuỗi – nếu tình huống được trình bày khác cách nó được huấn luyện, AI thường trả lời sai.
AI không "hiểu", mà chỉ "dự đoán"
Lý do đằng sau sự khác biệt này là cách thức vận hành hoàn toàn khác biệt giữa trí tuệ nhân tạo và tư duy con người. Trong khi con người xây dựng kiến thức dựa trên sự hiểu biết, khả năng liên kết ý tưởng và áp dụng linh hoạt trong nhiều bối cảnh, thì AI chủ yếu vận hành thông qua việc phân tích thống kê và dự đoán mô hình từ khối lượng dữ liệu khổng lồ.
AI không thực sự hiểu tại sao một câu trả lời lại đúng – nó chỉ học được rằng một kiểu phản hồi cụ thể thường đi kèm với một loại dữ liệu nào đó. Điều này dẫn đến nguy cơ lớn trong việc ứng dụng AI vào các lĩnh vực cần hiểu sâu sắc về ngữ nghĩa, cảm xúc và mối liên hệ bối cảnh – như trong pháp lý, y học hoặc giáo dục.
Sự cảnh giác cần thiết trong thời đại AI
Những mô hình AI tiên tiến hiện nay, dù thông minh đến mức mô phỏng được phản ứng của con người, vẫn chưa thể đạt đến cấp độ tư duy linh hoạt, sâu sắc như con người. Điều này đặt ra những câu hỏi quan trọng về mức độ đáng tin cậy của AI trong môi trường thực tế, nơi sự thay đổi và tính bất ngờ luôn hiện hữu.
Một sai lệch nhỏ trong dữ liệu đầu vào có thể dẫn đến quyết định sai lầm từ AI, điều này càng trở nên nguy hiểm khi công nghệ này được ứng dụng vào các hệ thống tự động hóa quan trọng. Trong bối cảnh công nghệ phát triển như vũ bão, con người càng cần duy trì sự cảnh giác và vai trò giám sát, để tránh việc quá phụ thuộc vào một hệ thống vốn chưa thực sự hiểu được thế giới mà nó đang tương tác.
Đừng nhầm lẫn sự chính xác với trí tuệ
Việc AI có thể đưa ra câu trả lời đúng không có nghĩa là nó đang tư duy như con người. Đằng sau mỗi phản hồi "thông minh" là một chuỗi phân tích xác suất, chứ không phải là sự thấu hiểu. Điều này cho thấy ranh giới rõ ràng giữa khả năng mô phỏng và trí tuệ thực sự.
Chúng ta đang sống trong thời đại mà công nghệ có thể làm được gần như mọi thứ – nhưng điều quan trọng hơn bao giờ hết là nhận thức đúng về giới hạn của nó. Đừng để sự "giả vờ thông minh" đánh lừa – vì chỉ con người mới có khả năng tư duy, cảm nhận và chịu trách nhiệm về những gì mình hiểu và quyết định.
(Theo báo thanh niên)
